Wygląd biżuterii i to z czego była wykonywana determinowała epoka i rozwój społeczeństwa. W niej odbijają się tradycje i wierzenia cywilizacji. Ona podkreślała i nadal podkreśla przynależność do określonych grup społecznych. Historia biżuterii sięga ponad 100 000 lat – pierwszą biżuterię wykonaną z morskich muszli przypisuje się neandertalczykom, którzy żyli w Europie. Biżuteria ewoluowała wraz z rozwojem społeczeństw, przybierając różne formy. Co ciekawe nawet w biedniejszych okresach ludzie sięgali po biżuterię, służyła im jako talizman bądź ozdoba.

Bez względu na formę i rodzaj, a także jej pochodzenie, biżuterię łączy jedna rzecz: jest uniwersalną ozdobą.

Historia biżuterii

Biżuteria jest synonimem kobiecości, ale to mężczyźni jako pierwsi ją nosili. Pierwsza biżuteria powstawała z tego, co otaczało naszych przodków. Robili bransoletki i naszyjniki z kości zwierząt, zębów, piór, skorupek ptasich jaj, drewna, a nawet owoców (np. z jagód). Tworzono ozdoby z kolorowych kamyczków. Złoto i srebro odkryto znacznie później.

Biżuteria zaliczana jest do najstarszych artefaktów, a to dzięki temu, że wykonana jest z trwałych materiałów i potrafi przetrwać nie setki, a tysiące lat. Jej obecność już w życiu człowieka pierwotnego wskazuje, że zajmowała wysokie miejsce w rankingu potrzeb.

W zależności od cywilizacji biżuteria spełniała wiele funkcji. Była ozdobą, talizmanem (chroniącym przed magią, chorobami), określała przynależność do grupy etnicznej, religijnej, społecznej. Biżuteria miała też wymiar osobisty, tak jak dziś, kiedyś ofiarowało się ją bliskim na różne okazje.

Pierwszy krok milowy: obróbka metali

Sztuka tworzenia biżuterii wykuwana była przez wieki, podobnie jak kaligrafia ewoluowała i przybierała różne formy. W starożytnym świecie odkrycie metod obróbki metali przyczyniło się do tworzenia bardziej wyrafinowanych i oryginalnych form. Jest to jeden z ważniejszych etapów w historii biżuterii. Starożytni wytwarzali już biżuterię z cennych kruszców (złoto, srebro) i kamieni szlachetnych.

Biżuterię ze złota często ubierano zmarłym – większość odnalezionej przez archeologów biżuterii pochodzi między innymi z grobowców. Kiedyś wierzono w magiczną moc talizmanów, naszyjników i innych ozdób, i dziś również wiele osób wierzy w to, że konkretna biżuteria przynosi szczęście. W starożytnym świecie, tak samo jak obecnie, luksusowa biżuteria zarezerwowana była dla przedstawicieli wyższych warstw społecznych, dla osób majętnych.

Rozkwit handlu biżuterią w średniowieczu

Okres średniowiecza obejmuje 1000 lat i przez ten czas biżuteria bardzo się zmieniała, a jej charakter zależał w dużej mierze od położenia geograficznego i dostępności surowców. Biżuterię wytwarzano głównie ze złota i srebra, uzupełniając ją kamieniami szlachetnymi. Współczesny szlif brylantowy rozwinął się pod koniec średniowiecza, dlatego wcześniej stawiano na kamienie, które były przyjaźniejsze w obróbce od diamentu.

Średniowiecze to również rozkwit handlu i sprzedaży biżuterii. Ten okres cechuje również wzrost tworzenia biżuterii z symbolami religijnymi. Popularne stały się naszyjniki z krzyżem i inny rodzaj biżuterii świadczącej o przynależności do określonej wspólnoty religijnej. Można je było nabyć w miejscach kultu i pielgrzymek.

Renesansowy przełom

Pod koniec średniowiecza opatentowano szlif brylantowy, dzięki czemu wydobyto z diamentów prawdziwy blask. Renesans to czas ich rozkwitu, uwielbiał je Napoleon Bonaparte i inne osobistości tamtych czasów. Kamienie szlachetne zdobiły kolczyki, naszyjniki, bransoletki, pierścionki. W renesansie popularne stało się również grawerowanie biżuterii.

Kolejnym kamieniem milowym w historii biżuterii było tworzenie tańszych imitacji. Była to biżuteria kostiumowa, dekoracyjna i skierowana do osób mniej zamożnych. Jubilerów, którzy tworzyli tańsze ozdoby nazywano bijoutierami, a tych którzy pracowali na drogich surowcach joailliersami.

Era sztucznej biżuterii w romantyzmie

Rozwój przemysłu i chęć posiadania biżuterii przez przynależących do klasy średniej przyspieszyły produkcję sztucznej biżuterii. Wykorzystywano tańsze stopy oraz zamienniki dla drogich kamieni tworząc różne formy kolczyków, naszyjników czy bransoletek.

Natomiast mistrzowie fachu, którzy tworzyli biżuterię ze złota i drogich kamieni, zaczęli współpracować z artystami, oferując oryginalne formy, które wyróżniały się na tle masowej produkcji. Inspiracją do tworzenia biżuterii były poprzednie epoki, tak jak dziś popularnością cieszą się meble antyczne.

Nowe techniki i nowe możliwości

Kolejne dekady to rozwój technik, uzyskiwania nowych barw, poszerzająca się liczba surowców i coraz bardziej wyspecjalizowani jubilerzy. W efekcie biżuteria stała się ozdobą, dzięki której każdy może wyrazić siebie. I co ważne metale i kamienie szlachetne wciąż zyskują na wartości – obok waloru estetycznego biżuteria z nich wykonana może być dobrą inwestycją.

Historia biżuterii pokazuje, że od tysięcy lat była istotnym elementem życia ludzkości, bez względu na szerokość geograficzną.